اولین نشانه‌گذاری‌ها از سال ۲۰۰ ق.م. پاورچین‌پاورچین راهشان را به نوشته‌ها باز کردند. کمدی‌نویس‌های اسکندریه با نشانه‌های راهنمای خوانش، آهنگِ خواندنِ متن‌هایشان را برای مخاطب تنظیم می‌کردند. البته تفاوت زیادی بین این نشانه‌های راهنما و نشانه‌های نگارشی امروزی بود. اگر در تاریخ کمی عقب‌تر برویم، می‌رسیم به قرن ۷ میلادی؛ جایی که اولین نشانه‌های نگارشی قاعده‌مند در انگلیسی پایه‌گذاری شدند. ایزیدورِ سِویل، قدیس و دانشنامه‌نویس مسیحی، با الهام‌گیری از نشانه‌های راهنمای خوانشِ کمدی‌نویس‌های اسکندریه، نشانه‌های کاما، نقطه و دونقطه را ابداع کرد.
ابوالفضل محمدبن‌بویزید طیفور سجاوندیِ عرب‌زبان، از دانشمندان علم قرائت، اولین علامت‌های وقف را در قرآن به کار برد که به رموز سجاوندی معروف شدند. در فارسی، نشانه‌های نگارشی قدمت زیادی ندارند و پیدایش آن‌ها در متون فارسی نتیجهٔ دم‌خوریِ ادیبان با ادبیات غرب بود. فارسی‌دانان با یادگیری پایه‌های نشانه‌گذاری در متون فرانسوی و انگلیسی، نشانه‌های نگارشی فارسی را پایه‌گذاری کردند و آن‌ها را متناسب با خط فارسی سروسامان دادند.
چرا از نشانه‌های نگارشی استفاده می‌کنیم؟
در ثنای نشانه‌گذاری سخن‌ها فراوان گرفته‌اند؛ اما به‌طور خلاصه، نشانه‌های نگارشی روان‌کنندهٔ خوانش متن و پیشگیرندهٔ اشتباهات هستند. با نشانه‌های نگارشی روابط دستوری میان اجزای جمله را شفاف می‌سازیم و لحن، سبک متن، تکیه و آهنگ واژه‌ها را مشخص می‌کنیم.
رعایت اعتدال در نشانه‌گذاری
برخی نوشته‌ها از بیخ بی‌نشانه هستند.
برخی نوشته‌ها سراپا پُرنشانه هستند.
در نشانه‌گذاری باید قانون‌مدار و اعتدال‌گرا باشیم؛ متن را شلوغ‌پلوغ نکنیم و درعین‌حال هرجا که لازم بود از آن‌ها استفاده کنیم.
با هوش مصنوعی ویراویراست، نوشته‌هایتان را نشانه‌گذاری کنید.
سطر به سطر همراه شما در نوشتن هستیم!
انواع نشانه‌های نگارشی
۱. نقطه:
نقطه حکم ترمزِ ایست دارد. مکثی کامل در متن می‌سازد و تفرجگاهی برای نفس‌گرفتنِ خواننده است. یکی از ساده‌ترین و مهم‌ترین نشانه‌هاست و اغلب در پایان جمله‌های امری، انشایی و خبری به کار می‌رود. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای نقطه را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ نقطه و کاربرد نقطه.
۲. ویرگول:
ویرگول پرحاشیه‌ترین و مشکل‌سازترین نشانهٔ نگارشی است. در خوانش مثل یک نیش‌ترمز است که مکثی نسبی ایجاد می‌کند. به‌دلیل کاربردهای فراوانش استفادهٔ زیادی دارد و همین برای افراط در کاربردش زمینه می‌سازد. مهم‌ترین کاربردهای ویرگول چنین جاهایی است: میان جمله‌های پایه و پیرو، میان هم‌پایه‌ها، دو طرف جمله‌های دعایی، بدل، وصفی و توضیحی. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای ویرگول را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ ویرگول و کاربرد ویرگول.
۳. نقطه‌ویرگول (کامانقطه):
نقطه‌ویرگول کم‌بسامدتر از دیگر نشانه‌های مکث‌آور است. کاربردهایش اندک ولی مهم‌اند. مکثی که در خوانش ایجاد می‌کند کمتر از نقطه و بیشتر از ویرگول است؛ مثل ردکردن یک دست‌انداز هنگام رانندگی. کابردهای مهم نقطه‌ویرگول عبارت‌اند از: دنبالهٔ توضیحی برای جملهٔ قبلی؛ جمله‌های شرطی با ویرگول‌های زیادی؛ فهرست‌کردنِ برشمردنی‌های تفکیک‌شده؛ پیش از واژه‌های توضیحی (بنابراین، ازاین‌رو، چنان‌که، از این قبیل و…). کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای نقطه‌ویرگول را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ نقطه‌ویرگول و کاربرد نقطه‌ویرگول.
۴. دونقطه:
یکی دیگر از نشانه‌های نگارشی، دونقطه است که کاربردهای محدودی دارد. مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از: پیش از بیان نقل‌قول مستقیم و پیش از اجمال و تفصیل؛ وقتی نویسنده رأی کلی می‌دهد و بی‌فاصله برایش توضیح می‌آورد. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای دونقطه را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ دونقطه و کاربرد دونقطه.
۵. گیومه:
یکی از نشانه‌های نگارشی پرکاربرد گیومه است که استفاده‌های متنوعی دارد. این نشانه به‌طورکلی با کاربردِ بیان نقل‌قول مستقیم شناخته می‌شود که دیگر کاربردهای اصلی آن عبارت‌اند از: برجسته‌سازی اصطلاحات، واژه‌ها یا عبارت‌های ناآشنا و عنوان مقالات در ارجاعات متن. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای گیومه را می‌توانید در این نوشته بخوانید: کاربرد گیومه.
۶. نشانۀ پرسش:
این نشانه همان‌طور که از اسمش پیداست، وجود پرسش را نشان می‌دهد. کاربردهای اصلی آن عبارت‌اند از: پس از پرسش مستقیم و پرسش تأکیدی؛ درونِ پرانتز برای بیان حدس‌وگمان؛ درون پرانتز برای نشان‌دادن تمسخر. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای نشانهٔ پرسش را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ نشانۀ پرسش و کاربرد نشانۀ پرسش (علامت سؤال).
۷. نشانهٔ عاطفی یا تعجب:
نشانهٔ عاطفی یا تعجب سرسنگین است و کمتر آن را در نوشته‌ها می‌بینیم. دلیل کمتر دیده‌شدنش هم انعطاف‌پذیری پایین آن است. برخی از کاربردهای نشانهٔ عاطفی عبارت‌اند از: در منادا؛ هشدار؛ تعجب و شگفتی؛ نفرین؛ تحقیر؛ تأسف. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای نشانهٔ تعجب را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ علامت تعجب و کاربرد نشانۀ پرسش (نشانۀ عاطفه).
۸. سه‌نقطه:
سه‌نقطه نشانۀ تعلیق، ادامه‌داشتن، کشش و مانند آن است. کاربردهای اصلی آن ازاین‌قبیل‌اند: به‌جای کلمه‌های مثل، غیره، مانند این‌ها و از این قبیل؛ برای نشان‌دادن قسمت حذف‌شده از متن؛ به‌جای نام‌های مقدس یا محرم نگه‌داشتن نام‌ها. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای سه‌نقطه را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ سه‌نقطه و کاربرد سه‌نقطه.
۹. پرانتز (کمانک):
پرانتز درواقع علامتی برای توضیح‌دادن است. توضیحات کوتاه مرتبط با جان کلام را میان دو ویرگول می‌آوریم و توضیحات کوتاه نامرتبط با جان کلام را میان دو پرانتز. کاربردهای مهم پرانتز عبارت‌اند از: نوشتن مدت حیات؛ ارجاع درون‌متنی؛ توضیح اختصارات؛ بیان مترادف. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای پرانتز را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ پرانتز و کاربرد پرانتز.
۱۰. کروشه (قلاب):
کروشه اغلب جای سوزنِ راوی در متن است، یعنی جایی که گوینده چیزی را از طرف خودش به متن تزریق می‌کند. جدا از این، دیگر کاربردهای مهم کروشه عبارت‌اند از: تعلیقات مصحح کتاب یا نویسندهٔ متن و افزودن توضیحی که در اصلِ کلام نباشد. کاربردهای جزئی‌تر و ضمیمه‌ای کروشه را می‌توانید در این نوشته بخوانید: دربارۀ کروشه و کاربرد کروشه.
با هوش مصنوعی ویراویراست، نوشته‌هایتان را نشانه‌گذاری کنید.